Jesienne rezydencje literackie w Gdańsku!

Jesień mija w Gdańsku na goszczeniu wspaniałych rezydentek i rezydentów w ramach projektu Rezydencje literackie. We wrześniu i październiku uczestniczkami programu były Anita Jarzyna, badaczka literatury zajmująca się m.in. twórczością Marii Janion, ekokrytyką czy studiami nad zwierzętami oraz Dzwinka Matjasz, ukraińska pisarka i tłumaczka.

Anita Jarzyna przebywając na rezydencji poświęconej prof. Marii Janion zaprosiła mieszkańców Gdańska na warsztaty „Zwierzęta w literaturze: maski – osoby – transgresje”. Podczas spotkania uczestnicy ćwiczyli swoją kreatywność, próbując roboczo zaprojektować suplement do “Transgresji” - zastanawiając się nad rolą literatury jako języka emancypacji zwierząt oraz sposobami czytania i pisania służącymi niehierarchicznej relacyjności.

W 1986 roku, w poświęconym maskom tomie przełomowego dla polskiej humanistyki cyklu Transgresje redagowanego przez zespół pod kierownictwem Marii Janion, znalazło się kilka fragmentów dotyczących zwierzęcych masek ludzi, których sensy rozpatrywano wówczas raczej w perspektywie antropocentrycznej. Blisko trzy dekady później Olga Tokarczuk wykorzystała metaforę maski zwierzęcej, by podważyć ostrą granicę między człowiekiem a innymi gatunkami, upominając się o uznanie ich podmiotowości. Jako że dziś zainteresowanie tą problematyką intensywnie się rozwija, możemy wyobrazić sobie tom Transgresji w całości poświęcony rozmaitym literackim, kulturowym przedstawieniom zwierząt, które rewidują ich podrzędny status. 

- Anita Jarzyna.

fot. Bartosz Bańka

Anita Jarzyna – doktor habilitowana, profesor w Instytucie Filologii Polskiej i Logopedii UŁ, wykładowczyni Wydziału Artes Liberales na kierunku antropozoologia. Badaczka literatury, głównie poezji XX-wiecznej, interpretatorka. W obszarze jej zainteresowań znajdują się ekokrytyka, studia nad zwierzętami oraz studia nad Zagładą. Redaktorka, autorka artykułów i tekstów naukowych oraz autorka książek „Pójście za Norwidem” (w polskiej poezji współczesnej), „Imaginauci. Pismo wyobraźni w poezji Bolesława Leśmiana, Józefa Czechowicza, Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Tadeusza Nowaka” oraz „Post-koiné. Studia o nieantropocentrycznych językach (poetyckich)”.

***

Dzwinka Matjasz swój pobyt rezydencyjny poświęciła pracy nad zbiorem wierszy „Berehynia i pilot Roger”, który rozgrywa się na pograniczu codzienności i fantastyki, możliwego i niemożliwego, wpływa na bieg wydarzeń i przyśpiesza koniec wojny. Przygotowała i poprowadziła także warsztaty literackie i kreatywne dla dorosłych i dzieci.

fot. Bartosz Bańka

Dzwinka Matjasz – ukraińska pisarka i tłumaczka. Studiowała w Akademii Kijowsko-Mohylańskiej i w Europejskim Kolegium Polskich i Ukraińskich Uniwersytetów w Lublinie. Autorka książki „Powieść o ojczyźnie”. Tłumaczy z języka polskiego, białoruskiego, rosyjskiego i angielskiego. W jej przekładzie ukazały się utwory m.in. Jana Twardowskiego i Ryszarda Kapuścińskiego. Jej książka dla nastolatków „Mam na imię Warwara” znajduje się w katalogu najlepszych książek dla dzieci i młodzieży „White Raven-2022”. Uwielbia czytanie, pisanie, malarstwo, muzykę autentyczną, jogę, piesze spacery. Uważa, że w życiu zawsze jest miejsce dla cudów.

***

Program Rezydencji literackich realizowany jest w ramach współpracy z Krakowem (Krakowskim Biurem Festiwalowym) i Warszawą (Staromiejskim Domem Kultury) oraz Unią Literacką i Stowarzyszeniem Tłumaczy Literatury.  Skierowany jest do tłumaczy i tłumaczek z Polski, autorów i autorek z Białorusi i Ukrainy, a także badaczy i badaczek kultury.

Projekt finansowany z dotacji celowej Miasta Gdańska.