07/08/2022

Rezydencja humanistyczna organizowana w ramach Gdańskich Rezydencji Literackich


Rezydencja humanistyczna

Swoje zaproszenie do odbycia rezydencji humanistycznej kierujemy do badaczy i badaczek kultury, którzy podejmą się pracy nad opowieścią o życiu i dziedzictwie Marii Janion, a w szczególności nad okresem spędzonym przez nią w Gdańsku. Chcielibyśmy, by powstała biografia tej niezwykłej kobiety, skupiona zarówno na opowieści o jej intelektualnych poszukiwaniach i fascynacjach, jak i na próbie dotarcia do ukrytego przez lata przed oczami ciekawskich życia prywatnego Janion, a także zrozumienia jej drogi twórczej, decyzji i wyborów.

Nabór skierowany jest do badaczy i badaczek życia i twórczości Marii Janion, którzy:

– opublikowali co najmniej dwa artykuły naukowe,

– pracują obecnie nad projektem tematycznie związanym z życiem i twórczością Marii Janion.

Rezydentom zostanie zapewnione mieszkanie, wsparcie merytoryczne i logistyczne oraz honorarium w wysokości do 3000 zł brutto miesięcznie. Goście zostaną także włączeni w działalność literacką Instytutu Kultury Miejskiej. Rezydencje w Gdańsku dają możliwość spędzenia tutaj kilku tygodni na pracy twórczej oraz szansę poznania lokalnego środowiska artystycznego. Spośród nadesłanych zgłoszeń rezydentów wyłoni komisja, w skład której wejdą przedstawiciele Instytutu Kultury Miejskiej, Stowarzyszenia Unia Literacka i Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury.

Okres rezydencji humanistycznej: 

- 1-29 września 2022 r.

Jak aplikować?

Zgłoszenie w języku polskim lub angielskim (w wyjątkowych sytuacjach – w języku białoruskim, ukraińskim lub rosyjskim) należy przesyłać do 24 lipca 2022 r. na adres: rezydencje@ikm.gda.pl.

Zgłoszenie powinno zawierać:

– wypełniony formularz zgłoszeniowy,

– CV z wykazem opublikowanych dzieł literackich lub prac naukowych,

– list motywacyjny z opisem koncepcji pracy na okres rezydencji (nie dłuższy niż 5000 znaków ze spacjami),

– fragment opublikowanego dzieła (maksymalnie 8 stron A4).

Wyniki naboru zostaną ogłoszone do 10 sierpnia 2022 r. 
Regulamin rezydencji IKM

 

W roku 2016 prezydent Paweł Adamowicz, śląc Marii Janion życzenia na 90 urodziny
napisał: „Maria Janion jest gdańska. Mam nadzieję, że Pani Profesor nie weźmie mi za złe tej, wydawałoby się, uzurpacji. Maria Janion jest gdańska, bo nie byłoby gdańskiego
uniwersytetu, nie byłoby charakterystycznego dla gdańskich humanistów sposobu
rozumienia naszej rzeczywistości, gdyby nie Maria Janion. Stąd można też powiedzieć, że Gdańsk jest janioński. Nawet, a może szczególnie teraz, w czasach dla polskiego
społeczeństwa i polskiej kultury ogromnie trudnych.”

Swoje zaproszenie do odbycia rezydencji w Gdańsku kierujemy do tego badacza lub badaczki kultury, dla którego/której odkrycie opowieści o życiu i dziele Marii Janion stanie się treścią najbliższych miesięcy, a może lat.

Maria Janion uważała, że w życiu ważna jest praca; praca to znaczy czytanie i pisanie.
Wbrew pozorom pozostawiła po sobie wielką rodzinę – to jej studenci byli jej dziećmi. Gdy wyrastali na partnerów intelektualnych, zawsze z uwagą śledziła ich drogę.

O Marii Janion:

Maria Teresa Janion urodziła się 24 grudnia 1926 w Mońkach, zmarła 23
sierpnia 2020 w Warszawie. Encyklopedie informują: polska historyczka literatury, idei i wyobraźni oraz krytyczka literacka specjalizująca się w historii polskiego i
europejskiego romantyzmu, profesor nauk humanistycznych, członkini Polskiej Akademii Nauk i Polskiej Akademii Umiejętności, doktor honoris causa Uniwersytetu Gdańskiego; w roku 2021 Uniwersytet Gdański powołał Katedrę Humanistyki imienia Marii Janion.

Redaktorzy wydanej w 2006 roku, na 80. urodziny, „Księgi Janion”, naliczyli ponad 720 publikacji, książek, rozpraw, artykułów, wypowiedzi, prac edytorskich, jakie były jej dziełem. Ale także później Maria Janion nie milczała, by wspomnieć tylko głośny List do Kongresu Kultury, który w jej imieniu odczytała Kazimiera Szczuka w 2016 roku.

Powstały o niej i z nią trzy filmy dokumentalne (Agnieszki Arnold, Krzysztofa Bukowskiego, Agnieszki Zawadowskiej) i wywiad-rzeka prowadzony przez Kazimierę Szczukę, wydany w dwóch tomach przez Wydawnictwo Krytyki Politycznej. By zrozumieć w jaki sposób traktowała historię literatury jako historię idei, wystarczy być może czytać jej książki. Jak powtarzała za Georges’em Pouletem: Czytać, to znaczy czytać jeszcze raz…

Mistrzyni – tak mówią o Marii Janion jej studenci. Jest ich kilka pokoleń – uczestników głośnych seminariów na Uniwersytecie Gdańskim i Warszawskim oraz w Instytucie Badań Literackich. Seminaria prowadzone przez Marię Janion przyciągały nie tylko polonistów – na tych zajęciach spotykali się studenci niemal wszystkich wydziałów humanistycznych.

Jej gdańskie doświadczenie obejmuje wiele lat. W 1957 rozpoczęła współpracę z Wyższą Szkołą Pedagogiczną. Została zwolniona na fali represji po marcu 1968. Po powstaniu w 1970 Uniwersytetu Gdańskiego rozpoczęła pracę w Instytucie Filologii Polskiej. Zwolniona po wprowadzeniu stanu wojennego, ponownie zatrudniona została w roku akademickim 1983/1984. Seminaria na Uniwersytecie Gdańskim prowadziła do 1990 roku.

W okresie współpracy z gdańską uczelnią pracowała w IBL, w 1981 podjęła też wykłady na UW. Na UG od lat 70. kontynuowała wykłady i seminaria wprowadzające nową jakość do systemu nauczania na polskich uczelniach. Zajmowała się emancypacją jednostki, kwestią inności, wykluczenia.

Studenci zabierający głos na jej zajęciach mieli prawo do podkreślania swojej indywidualnej wrażliwości, nieskrępowanego wyrażania opinii i odkrywania znaczeń.
Zasady współpracy ze studentami, obowiązujące na jej seminariach, miały umożliwić
przekroczenie barier naukowości i korporacyjności nauki oraz zakwestionowanie
obowiązującej postaci naukowości.

Rezultatem gdańskich seminariów była opracowywana we współpracy z naukowcami i
studentami seria  „Transgresje”, ukazująca się w latach 80. XX wieku. W kolejnych tomach– Galernicy wrażliwości, Odmieńcy, Osoby, Maski, Dzieci – publikowane były, często po raz pierwszy w Polsce, teksty autorów zachodnich, a także jej wykłady oraz rozprawy i wypowiedzi uczestników seminariów. Tomy „Transgresji” obrazują przełom w sposobie nauczania humanistyki, możliwy dzięki erudycji i rozległej wiedzy prowadzącej seminaria, a także jej otwartości na takie dyscypliny jak film, malarstwo, teatr; na tematy dotąd niepoddawane interpretacji.

 

fot.Bogna Kociumbas-Kos